Chảy đi sông ơi
Nhắc tới nhạc sĩ Phó Đức Phương, khán giả yêu nhạc sẽ nhớ tới những ca khúc nổi tiếng như: Hồ trên núi, Chảy đi sông ơi!, Trên đỉnh Phù Vân, Không thể và có thể, Về quê… Mỗi tác phẩm là một câu chuyện kể bằng âm nhạc, đó có thể là tình yêu đôi lứa, hay tình yêu quê hương đất nước.
Nhạc sĩ Phó Đức Phương sinh năm 1944, năm 1962 lúc 18 tuổi, ông vào học khoa Toán trường đại học Sư phạm và sau đó 3 năm, ông làm việc tại nông trường chăn nuôi thuộc nông trường Cửu Long (Hoà Bình). Vẫn tưởng, suốt đời ông sẽ gắn bó với công việc ở nông trường, nhưng rồi, tình yêu âm nhạc lại khiến ông phải bước đi. Bỏ lại công việc ổn định, năm 1996 ông quyết thi vào trường Âm nhạc Việt Nam và từ đó đến nay, người nhạc sĩ ấy cho ra đời nhiều tuyệt phẩm. Những ca khúc của ông đã nằm lòng nhiều thế hệ yêu nhạc.
Nhạc sĩ Phó Đức Phương
Nhắc đến Phó Đức Phương bên cạnh những ca khúc đình đám người ta còn nhớ đến ông trên cương vị bảo vệ chất xám của các nhạc sĩ. Nói về thời gian “làm sếp” ở Trung tâm Bảo vệ Quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam, ông từng chia sẻ: “Đầu những năm 2000, tình trạng vi phạm bản quyền âm nhạc ở Việt Nam rất nghiêm trọng, ý thức về bản quyền của người dân gần như bằng không. Tôi đã phải lấy chữ ký của 200 nhạc sĩ cả nước, khẩn thiết kiến nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét tình trạng xâm hại quyền tác giả âm nhạc ở Việt Nam. Đến tháng 4/2002, Trung tâm được ra đời”.
Gần 20 năm (2002 - 2019) làm giám đốc Trung tâm, nhạc sĩ Phó Đức Phương gặp không ít điều tiếng nhưng “gã đầu bạc” chưa bao giờ lùi bước. Ông lao vào những trận chiến, bất chấp bươu đầu mẻ trán, bởi ông tin mình đang làm việc đúng đắn. “Cứ mỗi khi có thắc mắc ở đâu, là tôi lại ngồi lại nói chuyện với họ, giải thích từ luật Sở hữu Trí tuệ Việt Nam đến Công ước Berne…”.
“Ông ấy tự học luật, tự học tiếng Anh, ăn cơm nhà, đi đòi tiền bản quyền cho các nhạc sĩ. Ông ấy đã hy sinh thời gian sáng tác của mình để lao vào một lĩnh vực đầy khó khăn, bị nghi ngờ đủ điều. Ông ấy làm việc rất nghiêm túc, không hề có chuyện tư túi như lời đồn”, nhà văn Trần Thị Trường chia sẻ.
Chú thích ảnh
Nhà văn Trần Thị Trường cho biết, bà thực sự khâm phục nhạc sĩ Phó Đức Phương. Cách đây 20 năm, khi khái niệm về bản quyền âm nhạc vẫn còn chưa định hình ở Việt Nam, nhạc sĩ Phó Đức Phương đã dám đi vay tiền để thành lập Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, chính ông đã làm cho cách sử dụng âm nhạc ở Việt Nam văn minh hơn rất nhiều.
Đêm diễn cuối cùng
Trong mắt con gái đầu của nhạc sĩ Phó Đức Phương, ông là một người cha tận tuỵ, nhất mực yêu thương con. Trong âm nhạc, ông là người khó tính, luôn yêu cầu các ca sĩ một cách khắt khe nhất. Nhưng, đó là nhạc sĩ Phó Đức Phương của công việc, còn bố Phó Đức Phương lại hoàn toàn khác. “Ông không khắt khe với con cái. Ông luôn coi con cái là bạn của mình, xưng hô mình - tớ với con cái. Điều đó đã mang đến sự thoải mái cho chúng tôi. Ba chị em không có cảm giác bố là nghệ sĩ lớn mà là ông bố yêu con bình dị như bất cứ ai khác. Khi bố đang nằm trên giường bệnh thì bạn bè, đồng nghiệp và chúng tôi đã quyết định tổ chức đêm nhạc Khúc hát phiêu ly cho bố, nghe được thông tin này, ông vui lắm”, cô nói.
Trung tuần tháng 7 vừa qua, tại Nhà hát Lớn Hà Nội, gia đình nhạc sĩ Phó Đức Phương cùng những nghệ sĩ, bạn bè thân thiết của ông đã tổ chức đêm nhạc với tên gọi Khúc hát phiêu ly. Đêm nhạc có sự tham gia của các ca sĩ Thanh Lam, Mỹ Linh, Tùng Dương, Minh Thu,... Đây được coi là món quà tinh thần để tiếp thêm sức mạnh cho nhạc sĩ vượt qua bạo bệnh, đồng thời tôn vinh những giá trị âm nhạc mà Phó Đức Phương cống hiến cho nền âm nhạc Việt Nam trong hơn 50 năm qua.
Poster đêm nhạc Phó Đức Phương
Hơn 2 tháng sau đêm diễn, ông ra đi vào một ngày mưa sau một thời gian chống chọi với bệnh ung thư tụy.
Diva Mỹ Linh là một trong những cái tên thể hiện xuất sắc các tuyệt phẩm của nhạc sĩ Phó Đức Phương. Nói về người nhạc sĩ đáng kính, nữ Diva dành cho ông những mỹ từ: “Tôi nhận thấy ở chú là sự thân quý dành cho đồng nghiệp. Tôi nhớ lại những ngày hai chú cháu tập hát với nhau khuya sớm, đó là những ca khúc Chảy đi sông ơi, Trên đỉnh Phù Vân, chú đã truyền cho tôi một cách sống tích cực”.
Phó Đức Phương được biết đến là nhạc sĩ hàng đầu của âm nhạc đương đại. Cùng với Nguyễn Cường, Trần Tiến và Dương Thụ, họ tạo nên “bộ tứ sông Hồng”.
Ông luôn xưng hô với người quen bằng cậu - tớ, mình - tớ cho dù người đó ít tuổi hơn. Khi bị hỏi xoáy, ông vẫn tếu táo dặn: “đừng có đưa lên báo nhé”. Ông né tránh việc bị khai thác chuyện đời tư bằng cái xua tay và thật thà một cách ngắn gọn “Thôi chuyện riêng tư thì nên giữ cho mình”.
Lạc Thành
