Lý giải về mưa lũ lớn trong những ngày qua ở các tỉnh miền Trung, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Khí hậu (Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia) cho hay, trong thời gian qua ở khu vực Trung Bộ (các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình) đã xảy ra một đợt mưa lớn trên diện rộng, nhiều nơi chưa từng có trong lịch sử.
Miền Trung mưa lũ vượt mốc lịch sử, nguyên nhân do đâu? Ảnh minh họa
Nguyên nhân của đợt mưa lớn thời gian qua là do tổ hợp của nhiều hình thái thời tiết gây mưa.
Trong đó, là hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới (hội tụ của hai đới gió Đông Bắc và Tây Nam) nối từ vịnh Bengal, vắt qua miền Trung Việt Nam và tới Philippines.
Khu vực tồn tại dải hội tụ nhiệt đới thường xuyên duy trì mây đối lưu phát triển, gây mưa giông. Khi có thêm thành phần gió Đông hoạt động mạnh, lượng ẩm tích tụ càng lớn, đồng nghĩa mây đối lưu càng phát triển và mưa giông sẽ nhiều hơn, cường độ lớn, thời gian kéo dài.
Bên cạnh đó, có những tác động từ các cơn bão số 5, bão số 6, bão số 7 và hoàn lưu của áp thấp nhiệt đới (ATNĐ)… Tất cả các hình thế này hình thành trên dải hội tụ nhiệt đới đi qua khu vực Trung Bộ, kết hợp đới gió Đông.
Cùng với đó, không khí lạnh từ phía Bắc tràn xuống và liên tục được bổ sung, cộng với gió Đông đưa ẩm vào tạo thành khối ẩm lớn từ mặt đất lên tới 5.000m, đều tập trung ở miền Trung. Tổ hợp này đã khiến mưa miền Trung nhiều hơn, gây lũ lụt kéo dài.
Gặp địa hình chắn gió là dãy Trường Sơn, không khí lạnh với đới gió Đông Bắc thổi xuống miền Trung bị chặn lại, tạo ra dòng thăng cưỡng bức mạnh và hệ quả là mưa lớn diện rộng ở Trung Bộ.
So sánh hình thái thời tiết ở miền Trung hiện nay với cùng kỳ hàng năm, ông Hưởng nhìn nhận, hình thế này thường xuất hiện ở Trung Bộ trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm. Tuy nhiên cường độ hàng năm khác nhau, ví như năm nay hiện tượng không khí lạnh sớm và dải hội tụ nhiệt đới cùng gió đông mạnh hơn nên mưa lớn kéo dài trên diện rộng.
Lũ tiếp tục dâng cao trên các sông
Theo bản tin dự báo tin lũ khẩn cấp trên các sông ở Quảng Bình và các tỉnh Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế của Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, mực nước lúc 01 giờ ngày 20/10 trên một số sông như sau: Trên sông Ngàn Sâu tại Hòa Duyệt là 9,41m, trên BĐ2 0,41m; Trên sông Gianh tại Mai Hóa là 6,72m, trên BĐ3 0,22m; Trên sông Kiến Giang tại Lệ Thủy là 4,48m, trên BĐ3 1,78m; Trên sông Bồ tại Phú Ốc là 3,48m, trên BĐ2 0,48m; Trên sông Hương tại Kim Long là 1,96m, dưới BĐ2 0,04m.
Dự báo, trong 6-12 giờ tới, lũ trên sông Ngàn Sâu, các sông ở Quảng Bình, sông Hương xuống dần, sông Bồ có dao động. Trưa đến chiều nay, mực nước trên các sông có khả năng như sau: Trên sông Ngàn Sâu tại Hòa Duyệt xuống mức 9,3m, trên BĐ2 0,3m; Trên sông Gianh tại Mai Hóa xuống mức 5,0m, ở mức BĐ2; Trên sông Kiến Giang tại Lệ Thủy xuống mức 4,0m, trên BĐ3 1,3m; Trên sông Bồ tại Phú Ốc dao động ở mức 3,3m, trên BĐ2 0,3m; Trên sông Hương tại Kim Long xuống mức 1,7m, dưới mức BĐ2 0,3m.
Nguy cơ rất cao xảy ra sạt lở đất ở vùng núi các tỉnh ở Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, đặc biệt tại các huyện: Hương Sơn, Hương Khê, Vũ Quang, Đức Thọ, Can Lộc (Hà Tĩnh); Minh Hóa, Tuyên Hóa, Lệ Thủy, Quảng Trạch, Quảng Ninh, Bố Trạch (Quảng Bình); Đăkrông, Hướng Hóa, Vĩnh Linh, Cam Lộ, Gio Linh (Quảng Trị); A Lưới, Nam Đông, Hương Thủy, Hương Trà, Phong Điền (Thừa Thiên Huế).
Ngập lụt sâu, diện rộng tiếp tục diễn ra ở vùng trũng thấp, các khu đô thị tại các tỉnh ở Hà Tĩnh, Quảng Bình đặc biệt tại các huyện: Hương Khê, Hương Sơn, Đức Thọ, Vũ Quang, Thạch Hà, Cẩm Khê, Cẩm Xuyên, Can Lộc, thị xã Kỳ Anh, thành phố Hà Tĩnh (tỉnh Hà Tĩnh); Quảng Ninh, Bố Trạch, Quảng Trạch, Tuyên Hóa, Minh Hóa, Lệ Thủy, thành phố Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình).
Mực nước trên các sông ở Hà Tĩnh, Quảng Bình vẫn ở mức cao trong hôm nay. Nguy cơ cao xảy ra mất an toàn tại các hồ chứa thủy điện, thủy lợi nhỏ xung yếu. Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất: Cấp 4.
Lê Vũ Anh
