Đến Yên Bái khi tiết trời sang thu se se lạnh, ta không khó để bắt gặp những sắc cảnh như chốn Bồng Lai Tiên cảnh, bởi màu vàng cúa lúa chín và màu trắng của sương phủ mờ. Khi những hạt lúa chín vàng óng trên những cung ruộng bậc thang cũng là khi làng Cốm Tú Lệ rộn rã tiếng chày cối cho mùa cốm mới.
Vệt nắng cuối ngày ( Photo: Văn Dũng)
Tú Lệ là một xã thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Thung lũng Tú Lệ được vây quanh bởi ba ngọn núi: Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song. Từ lâu, nơi đây đã nổi tiếng với một loại nếp có hạt to tròn, trắng trong. Thứ nếp này khi được đồ thành xôi thì có vị dẻo thơm đặc biệt, còn khi chế biến thành cốm thì lại có thêm hương vị vừa dẻo vừa ngọt ngào.
Thôn nữ quay đều theo nhịp giã ( photo: Văn Dũng)
Lúa được bà con gặt vào sáng sớm, sau đó đem về ngâm trong nước lạnh để loại bỏ những hạt lép. Lúa làm cốm phải đang trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt vẫn còn chút sữa, vỏ hơi lam vàng và hạt gạo chưa chín hết.
Cốm Tú Lệ có màu xanh ngắt đặc trưng của lúa. Cốm ngon nhất khi ăn lúc mới làm xong. Hạt mềm, dẻo, thơm và hậu vị có một chút đắng sau đó chuyển sang vị thanh và hơi ngọt.
Cốm mang màu xanh của Núi rừng
Thanh Tài
