Ngọn hải đăng Long Châu - "Mắt thần" trăm tuổi giữa biển cả

Nằm cách Cá Bà 15km về phía Đông Nam, đảo Long Châu mang vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, với đá núi sừng sững, sóng biển ầm ảo và bầu trời xanh bao la… tất cả tạo nên bức tranh thiên nhiên say đắm và cuốn hút du khách.

Quần đảo Long Châu là một quần đảo cấu tạo từ đá vôi gồm khoảng trên 30 đảo, đá, bãi ngầm nằm cách Cát Bà 15 km về phía Đông Nam và cách bờ biển Hải Phòng 50 km. Đảo lớn nhất là đảo Long Châu với diện tích khoảng 1 km² và chỉ toàn một thứ đá tai mèo xám xịt, nhọn hoắt vút cao giữa biển trời thăm thẳm. Đảo đá còn được phủ xanh bằng những cây bàng, cây hoa sữa hiếm hoi đem ra từ đất liền. Cây được rào giậu chắc chắn ngăn giữ dê ăn và che cả gió biển.

Đây là một trong ba ngọn hải đăng cổ nhất Việt Nam, bên cạnh ngọn hải đăng Hòn Dấu và hải đăng Kê Gà. Ngọn hải đăng trên đảo cao 109,5 m, chiều cao công trình 30m. Ngay từ lúc được người Pháp xây dựng vào năm 1894 đến nay, gần 120 năm đã trôi qua, nhưng chưa một đêm nào những ngọn đèn này ngừng chiếu dù cuộc sống sinh tồn khắc nghiệt, trải qua mấy cuộc chiến tranh, cả nghìn tấn bom rơi đạn nổ, bởi bất cứ người lính đèn nào khi ra đảo nhận nhiệm vụ đều hiểu rằng hải đăng Long Châu là vô cùng quan trọng với cảng biển Bắc Bộ.

Ngọn hải đăng là một kiến trúc hình vòm độc đáo với những ô kính cường lực bao xung quanh. Ở đúng tâm của căn phòng là tổ hợp các chóa đèn phẳng, to như tấm phản với chi chít những bóng đèn nhỏ, được gọi tim đèn. Từ xa nhìn lại, ngọn đèn sừng sững như tháp bút khổng lồ viết lên trời xanh, chiếu sáng xa tới 27 hải lý, rất đẹp nên được dân biển gọi là mắt ngọc Long Châu. Những ngày trời quang mây tạnh, tàu biển cách xa Long Châu tới 50 km vẫn nhìn thấy ánh sáng phát ra từ đảo.

Cả quần đảo đều được cấu tạo từ 100% đá tai mèo trơ xám. Vì thuần núi đá nên ở đây khắc nghiệt nhất là không có nước ngọt, cây cối cũng khó sống. Họa hoằn lắm có một vài cây cỏ cựa mình len đá trồi lên. Những cây cỏ ấy sau khi gồng mình, vận hết nội lực chắt chiu sinh khí của đá mà sống đều trở thành những cây thuốc quý.

Nước là sự khát khao, là tài sản vô giá của các chiến sĩ đảo đèn. Chỉ có vào mùa mưa, lượng nước mới tạm đủ. Cán bộ chiến sĩ trên đảo phải tìm mọi cách để trữ nước. Đến mùa khô, hàng ngày mỗi người lính trên đảo phải thay nhau cuốc bộ hàng giờ đồng hồ vượt dốc xuống bến tàu mua nước của bà con dân chài. Nước quý như vậy, nên mọi người phải tái sử dụng đến nhiều lần trước khi mang tưới rau xanh.

Khó ai có thể nghĩ được rằng trên hòn đảo đá cằn khô, khắc nghiệt lại có những con người đang cần mẫn làm việc một cách lặng lẽ. Trên đảo, lúc nhiều nhất cũng chỉ có khoảng chục người. Mười người đàn ông chia nhau vừa canh cho ngọn hải đăng Long Châu sáng đèn đỏ lửa vừa tuần tra, kiểm soát biên phòng đảm bảo an ninh từ tuyến tiền tiêu của tổ quốc.

Với những người lính đèn (thuộc biên chế của Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc (Hải Phòng)) mới đến nhận nhiệm vụ tại đảo đá Long Châu, nỗi kinh hoàng nhất là rắn. Rắn có ở khắp mọi nơi. Rắn đủ các loại, nhiều vô số mà phần nhiều là rắn độc. Rắn chui trong chăn, rắn ngủ với người và rắn thậm chí làm tổ trong chiếc giày của các cán bộ chiến sĩ trên đảo. 

Ngoài rắn thì sấm sét trên đảo cũng là nỗi khiếp sợ. Vào mùa mưa, sét kéo đến rầm rập, xé toạc cả bầu trời trước, trong và sau mỗi trận mưa. Những tia sét từ giữa trời kéo xuống đâm sâu cả vào đá. 

Được biết, trên đảo hiện còn ngôi mộ của liệt sĩ Cao Quang Viên được an nghỉ ở vị trí hết sức trang trọng, đầu hướng ra biển Đông, mặt quay thẳng vào chân tháp. Liệt sĩ Viên là cán bộ của Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc, được cử ra điều hành đèn biển Long Châu vào những năm giặc Mỹ đánh phá Vịnh Bắc Bộ. Trong thời gian chiến tranh, hải đăng Long Châu cùng hải đăng Hòn Dáu đóng vai trò tối quan trọng khi dẫn tuyến cho hàng loạt chuyến tàu 0 số vận tải vũ khí và hàng hóa vào tiền tuyến miền Nam.

Với vai trò huyết mạch như vậy, giặc Mỹ đã điên cuồng bắn phá và trút xuống hai địa điểm trên hàng nghìn tấn bom đạn. Để chống trả lại, liệt sĩ Viên và các cán bộ chiến sĩ nơi đây thành lập tổ tự vệ, quyết tâm sống chết bảo vệ chủ quyền biển đảo cũng như sự sáng liền mạch của ngọn hải đăng. Trong một trận càn vào năm 1967, khi thấy ngọn đèn bị bắn hỏng, liệt sĩ Viên đã xung phong trèo lên đỉnh tháp để sửa chữa. Đúng lúc đèn vừa sáng lại, anh cũng bị trúng đạn và mãi mãi ra đi ở tuổi 20.

Vết tích của chiến tranh vẫn còn hằn rõ trên bức tường đá phía đông thân đèn với vết đạn rộng cả mét vuông. Những vết tích ấy như một lời nhắc nhở các chiến sĩ canh đảo luôn đề cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ biển trời Tổ quốc. Vượt lên tất cả sự khắc nghiệt của tự nhiên, người lính quân hàm xanh nơi đây vẫn quật cường, bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Ngoài con đường được lát bê tông dẫn vào “nhà đài” và “nhà đèn” được hoàn thành năm 2009, Long Châu là những triền núi đá tai bèo nhấp nhô, lởm chởm. Nhưng được biết, ngày nào cán bộ, chiến sĩ của trạm cũng đi tuần tra quanh đảo, quan sát hoạt động của các phương tiện trên biển. Nhất là vào những ngày mây mù, thời tiết xấu, cán bộ, chiến sĩ càng tăng cường tuần tra tránh hiện tượng các tàu nước ngoài lợi dụng lý do tránh bão, vi phạm chủ quyền biển của Việt Nam. 

Sừng sững giữa biển trời Cát Bà (Hải Phòng) suốt hơn một thế kỷ, chịu đựng hàng ngàn tấn bom đạn của giặc thù, ngọn hải đăng cổ xưa và lớn nhất Việt Nam vẫn là “mắt thần” ngạo nghễ dẫn đường giữa đảo đá Long Châu.

Vũ Anh