Sách giáo khoa vẫn làm "nóng" nghị trường Quốc hội

Sáng 4/11, đại biểu Quốc hội tiếp tục thảo luận kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, cơ cấu lại nền kinh tế tài chính quốc gia, đầu tư công trung hạn; các chương trình mục tiêu quốc gia 5 năm giai đoạn 2016-2020, dự kiến các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư công trung hạn, tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025…

Lỗi quy trình và đùn đẩy trách nhiệm

Phát biểu mở đầu phiên thảo luận, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) khẳng định, năm 2020, Chính phủ đã ghi được rất nhiều điểm tốt trong lòng người dân cả nước, điểm tốt cho sự nỗ lực, quyết liệt, sáng tạo trong chỉ đạo điều hành hoạt động, điểm tốt trong sự đồng hành, chia sẻ cứu trợ người dân trong hoạt động thiên tai. Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ đã lan tỏa tinh thần mạnh mẽ, khơi dậy cho sức dân một sức mạnh nội tại, khả năng chống chịu, đồng sức đồng lòng trước những tác động tiêu cực. “Thành quả lớn nhất mà Chính phủ đã đạt được là niềm tin của người dân”- đại biểu nhấn mạnh.

Bên cạnh điểm sáng ấy, đại biểu rất mong Chính phủ cần thay đổi các báo cáo hằng năm mà nếu không nhận ra thì rất có thể sẽ tạo thành căn bệnh đùn đẩy, né tránh trong việc làm rõ, xử lý trách nhiệm. Đó là việc đánh giá chung chung những tồn tại hạn chế mà không đặt tên, gắn địa chỉ cụ thể vào từng nội dung còn yếu kém. “Chính phủ nói một số địa phương, cơ quan, đơn vị. Chính phủ nêu có lúc, có nơi. Chính phủ nhìn nhận vẫn còn tình trạng thiếu tinh thần trách nhiệm. Chắc chắn, không phải một số mà phần lớn các bộ, ngành, địa phương sẽ nhẹ nhàng nghĩ, Chính phủ nói ai thôi, không phải nói mình đâu” - đại biểu thẳng thắn nêu quan điểm.

Theo đại biểu, trong bối cảnh khó khăn hiện nay, việc làm rõ, chỉ rõ những tồn tại hạn, chế trong từng nội dung, lĩnh vực, việc thiếu trách nhiệm để xảy ra sai sót gây tốn kém nguồn lực thì càng cần phải được quan tâm và xử lý với tinh thần thẳng thắn và quyết liệt gấp đôi, gấp ba.

Đề cập đến vấn đề dư luận đang bức xúc về bộ sách giáo khoa (SGK) lớp 1, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền nêu vấn đề: Là năm đầu tiên áp dụng một chương trình làm bộ sách theo hình thức xã hội hóa trong điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu thốn, đội ngũ giáo viên cấp tiểu học chưa thể đạt yêu cầu cao hơn chắc chắn sẽ gặp nhiều bỡ ngỡ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đã nhận định, chúng ta đã học tập, tham khảo nhiều nước và cắt mỗi bên một ít để cho vào chương trình giáo dục đổi mới. Vì vậy, sách giáo khoa khi biên soạn cũng bị "gọt đẽo" theo một hệ thống chưa hoàn thiện.

“Muốn biên soạn bộ sách hoàn chỉnh thì trước hết phải có sẵn hoặc xây dựng hệ thống khoa học chuẩn chỉnh nhưng chúng ta lại cuốn chiếu từng giai đoạn, chỗ nọ có thể phá vỡ chỗ kia. Không riêng gì một bộ sách mà cả 5 bộ sách đều dính vào các lỗi cơ bản về nguyên tắc biên soạn, về bản quyền, về ngữ điệu. Mà lỗi trong SGK chỉ có sai hoặc đúng chứ không có lỗi nội dung chưa phù hợp” - đại biểu thẳng thắn nêu quan điểm.

Với quan điểm như vậy, đại biểu chỉ rõ, đây là “lỗi quy trình thẩm định phát hành sách còn lỏng lẻo, dễ dãi đến khó tin và đùn đẩy trách nhiệm như một trận đá bóng không có trọng tài khi xảy ra sự cố thật đáng khó hiểu và không thể hài lòng cư xử”.

Giá trị SGK khác hoàn toàn sản phẩm hàng hóa thông thường. Nếu tiếp nhận một bộ sách như một lớp chắp vá để tiếp tục vận hành, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền cho rằng, “đó là thỏa hiệp nguy hại, xem nhẹ giá trị nhân văn trong sáng của tiếng Việt mà rất cần truyền dạy một cách thấu hiểu tận tâm với đứa trẻ vừa bước qua mầm non”.

Đại biểu Phạm Thị Minh Hiền mong các cơ quan, bộ phận có trách nhiệm cần nhìn thẳng sự thật, có thể cân nhắc cho việc sử dụng những bộ SGK có chất lượng thấp, còn thiếu thì nên lùi thời gian lại để hoàn thiện chặt chẽ hơn về mọi mặt.

Phát biểu ngay sau đó, đại biểu Quách Thế Tản (Đoàn Hòa Bình) nêu, một trong bốn hạn chế trong lĩnh vực đào tạo là việc quản lý sách giáo khoa và tài liệu tham khảo còn bất cập khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, nhất là một số nội dung chưa phù hợp trong SGK lớp 1 của bộ sách Cánh Diều bị dư luận phê phán. “Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo giải pháp kịp thời song cũng cần rút kinh nghiệm sâu sắc về vấn đề này” - đại biểu phát biểu.

Trong phiên thảo luận sáng nay, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (Đoàn Nam Định) đã có trao đổi lại với đại biểu Bùi Văn Phương (Đoàn Ninh Bình) về vấn đề sai sót trong việc biên soạn một số bộ SGK lớp 1. 

Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nhấn mạnh, 2/3 nội dung trong bài phát biểu của mình tại phiên thảo luận kinh tế- xã hội chiều 3/11 tập trung đề xuất giải pháp để ngành Ggiáo dục được tốt hơn. “Tức là tôi đã phát biểu với tinh thần cầu thị, nhìn thẳng vào vấn đề để phát biểu mang tính chất xây dựng”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nói.

Đại biểu nói thêm, về sách giáo khoa lớp 1 với các vấn đề liên quan, thực tế cử tri biết, thấy bức xúc và đã phản ánh với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định khi đi tiếp xúc trước kỳ họp này. “Là đại biểu Quốc hội, tôi nghĩ chúng ta cần phải làm tròn trách nhiệm với nhân dân. Tôi đã phát biểu từ sự phản ánh trung thực kiến nghị của cử tri địa phương, không phải của riêng cá nhân tôi”, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo nói.

Về tranh luận của đại biểu Bùi Văn Phương cho rằng, sai sót trong một số bộ SGK lớp 1 mà đại biểu nêu không phải sai sót đến mức phải chuyển cơ quan điều tra hoặc hình sự hóa việc sai sót này, đại biểu Bùi Văn Phương cho rằng, phải hết sức cẩn trọng nếu không sẽ gây tâm lý hoài nghi, hoang mang trong nhân dân, cử tri. Tuy nhiên, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo làm rõ, thực chất kiến nghị của đại biểu là cần đẩy nhanh tiến độ điều tra để truy cứu trách nhiệm đối với các hành vi in ấn trái phép, làm giả sách giáo khoa, sách tham khảo để bảo đảm công bằng về quyền tác giả, quyền xuất bản của từng bộ sách.

Về đề xuất cơ quan điều tra vào cuộc để xác minh, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo cho biết, "cử tri tỉnh này có thể không phản ánh như vậy nhưng ở nơi khác bức xúc và đề xuất. Đó là vấn đề góc nhìn của mỗi cá nhân, cử tri và đại biểu, điều tra để xác minh sai phạm mà điều tra cũng có thể trả lại sự trong sạch cho cá nhân và tổ chức".

Dù có một bộ SGK hay nhiều bộ sách thì chất lượng vẫn phải tốt